Rotterdams ensemble gespecialiseerd in theatrale muziekprojecten
Veerle Sanders vertolkt Lucrezia Borgia met Domestica Rotterdam © Hélène van Domburg Fotografie

Lucrezia Borgia was geen muzikante, maar ze heeft wel een belangrijke rol gespeeld in het Italiaanse culturele leven

Met het programma over Lucrezia Borgia zijn we alweer bijna op de helft van onze Vrouwen-serie en wordt ook duidelijk hoe uiteenlopend de invullingen van de verschillende programma’s uitpakken. Bij Clara Schumann zaten we natuurlijk midden in de Romantiek, hoorde je de muziek waarover gesproken werd en zaten we op een andere locatie. Bij Anna Magdalena speelden we vooral Bach, met enkele uitstapjes. Het nieuw gecomponeerde stuk kon daarbij ook op veel waardering rekenen. Lucrezia Borgia was geen muzikante, maar ze heeft wel een belangrijke, onderbelichte, rol gespeeld in het Italiaanse culturele leven tijdens de Renaissance in haar contacten met musici en dichters. Daar kunnen we iets van laten horen. Dat betekent dat we na de romantiek van Schumann en de barok van Bach bij de Renaissance van Des Prez en Isaac uitkomen.

Josquin des Prez en zijn concurrent Heinrich Isaac waren aan het begin van de 16e eeuw werkzaam aan het hof van Ferrara, waar Lucrezia toen de scepter zwaaide. Muziek van hen zal gespeeld worden, evenals, van Cipriano de Rore. Hij was, net als Des Prez en Isaac geboren in Vlaanderen, maar kwam pas later naar Ferrara en trad in dienst van Lucrezia’s oudste zoon, Ercole II d’Este. Zijn muziek spelen we voor het eerst. Dat geldt niet voor Gesualdo, die al vaker geprogrammeerd is. Hij werkte aan het eind van de 16e eeuw niet alleen in Ferrara, maar trouwde zelfs met een nicht van Alfonso II d’Este, kleinzoon van Lucrezia. Zo laten we iets van de rijke muzikale erfenis horen van een vrouw die vooral geassocieerd wordt met machtspolitiek, moorden en incest.

Naast Strozzi en Marak zingt Veerle Sanders ook nog twee emotionele aria’s van Händel. Zijn Italiaanse opera’s, in dit geval Alcina en Giulio Cesare, zijn hoogtepunten uit de 18e eeuwse barok. En het verhaal van Alcina is afkomstige uit het beroemde Orlando Furioso van de dichter Ludovico Ariosto. Ook Ariosto verbleef aan het hof van Lucrezia in Ferrara. Zo komt alles samen en wordt verbonden door een tekst van Kristin Van Der Voort. Ik ben weer heel benieuwd hoe het gaat uitpakken.

We konden in deze serie natuurlijk ook niet om Barbara Strozzi heen. Zij was een van de meest productieve componisten in het 17e eeuwse Venetië, en was niet alleen een vrouw in een mannenwereld, maar, net als Lucrezia voortgekomen uit een ongepaste relatie. Ze was dochter van een dienstbode, maar haar vader, de invloedrijke Giulio Strozzi, zorgde ervoor dat zij een goede muzikale opleiding en kansen in het leven kreeg. Haar muziek werd zelfs tijdens haar leven gedrukt. Kija Saariaho, een van de belangrijkste componisten van dit moment, klinkt als haar hedendaagse tegenhanger met een Variatie voor cello solo die ze schreef op een oude chaconne van Giuseppe Colombi, tijdgenoot van Strozzi. En natuurlijk hebben we ook weer een nieuwe compositie, dit keer van Nadia Marak, die zich heeft laten inspireren door Lucrezia als moeder die haar jonge kind moest verlaten.